12 april 2014

Eiland

Ofschoon niet goedkoop, nam ik De atlas van afgelegen eilanden als een meenemertje mee uit de boekhandel; ik had er een goede recensie over in de krant gelezen. Het bleek een voltreffer: de Duitse Judith Schalansky maakte één van de mooiste boeken die ik ooit in handen had. In dit boek van nog geen 150 pagina's beschrijft ze Vijftig eilanden waar ik nooit ben geweest en ook nooit zal komen, zoals de ondertitel luidt. Ingedeeld per oceaan passeren allerlei bekende en onbekende, bewoonde en onbewoonde, idyllische en onherbergzame eilanden de revue. Op iedere 'spread' geeft ze op de linkerpagina de coördinaten, de afstanden tot de dichstbijzijnde andere eilanden of het vasteland, en daarna een verhaal dat niet per definitie een standaardverhaal over het eiland is. En op de rechterpagina een zelfgetekende kaart van het eiland, met bergen, ijsschotsen, lagunes, inhammen, dorpjes. Fascinerend! Bij sommige eilanden droom je weg in een romantisch verlangen, bij andere ben je blij dat je midden in de drukke stad woont. Schalansky veronderstelt soms achtergrondkennis bij de lezer; bij Paaseiland zou je verwachten dat ze uitgebreid vertelt over de ontbossing en de strijd tussen de stammen op het eiland, maar deze onderwerpen komen slechts in een halve bijzin aan de orde. Het tekent de kracht van dit boek: geen bladzijde is gelijk en er is nauwelijks sprake van enig stramien. Eigelijk hoort dit boek permanent op je nachtkastje: zo af en toe een eiland voor het slapen gaan: de ideale inleiding op de nachtrust. Niet goedkoop, dit boek, maar iedere euro waard. Een meesterwerk!

01 april 2014

Gas

In de sportschool waar ik een verbeten strijd voer tegen het buikje, hangen meerdere tv-schermen. En die zenden allemaal iets anders uit, sport, drugsteams-op-vliegvelden en dierenhulpprogramma's - dat werk. Ik kijk er zelden naar, maar soms houdt een rampenprogramma van Amerikaanse snit me gevangen terwijl ik me in het zweet werk. Veelal reconstructies van (bijna)vliegrampen of orkaangeweld. Een poos geleden bekeek ik er al trappend een uitzending over een ramp die ooit in Afrika gebeurde, waar uit een vulkanisch meer gas ontsnapte dat vervolgens een vallei instroomde. Alle bewoners daarvan (ruim 1500) en alle dieren werden erdoor overvallen en kwamen om. De uitzending ging vervolgens over het voorkómen van een herhaling.
Een paar maanden geleden verscheen opeens Stikvallei van Frank Westerman, van wie ik al meerdere interessante boeken over allerhande onderwerpen las (zie de de auteursindex hiernaast). Daarin staat deze ramp centraal die zich op 21 augustus 1986 in Kameroen voltrok. Het boek is onderverdeeld in drie delen. In het eerste deel 'Mythedoders' komen de ruzieënde wetenschappers aan het woord over de oorzaak van de ramp. Het tweede deel 'Mythebrengers' gaat over de missionarissen die het gebied kerstenden en er een christelijke invulling aan probeerden te geven, en in het slotdeel 'Mythemakers' staat de eigen bevolking centraal die weer een geheel eigen draai aan de ramp gaven. Hoe interessant ook: in het tweede en derde deel overheersen de vaagheid en de n=1-verhalen. De personen met wie Westerman sprak krijgen veel ruimte hun eigen persoonlijke mythes te verkondigen. En ik was in die delen regelmatig de draad kwijt. Dat lag ook aan de volgorde in het boek: in het eerste deel probeert Westerman de wetenschappelijk onderbouwing van de ramp te ontrafelen, en na die invalshoek vallen de 200 pagina's vol (natuur)godsdienstige mythevorming zwaar op de maag. Het idee achter het boek is goed, maar het evenwicht is zoek.
Meer Leeslog in eerdere maanden - zie de 'archives' in de rechterkolom.